ڕاسپارده‌کانی "كۆنفرانسى نێوده‌وڵه‌تیى جینۆساید و كۆمه‌ڵكوژیى گه‌لانى رۆژهه‌ڵاتى ناوه‌راست"

كۆنفرانسه‌كه ‌له ‌سێ ته‌وه‌رى سه‌ره‌كى پێكهاتبوو :-

1 - كۆمه‌ڵكوژییه‌كانى سه‌ده‌ى نۆزده‌یه‌م و سه‌ره‌تاى سه‌ده‌ى بیسته‌م.

2 - ئه‌نفال و جینۆسایدى كورد له‌سه‌رده‌مى حوكمڕانیى سه‌دام حسێندا.

3 - كۆمه‌ڵكوژیى و تاوانى جینۆساید به‌رامبه‌ر كوردانى ئێزدی.

له‌چوارچێوه‌ى ئه‌م سێ ته‌وه‌ره‌دا چه‌ندین لێكۆڵینه‌وه‌و توێژینه‌وه‌ى زانستیى به‌پێز پێشكه‌شكران و به‌وردی گفتوگۆیان له‌سه‌ر كرا و به‌شێوه‌یه‌کی زانستییانه‌تیشكیان خرایه‌سه‌ر.

له‌به‌ر رۆشنایى و ئه‌نجامى ئه‌و گفتوگۆیانه‌دا و پاش ڕاگۆڕینه‌وه‌، ئه‌م ڕاسپاردانانه ڕاگه‌یاندرا‌ن: -

1 – کۆکردنه‌وه‌و پاراستنى هه‌موو ئه‌و بابه‌ت و گفتوگۆ و ڕووداوانه‌ى كه‌له‌چوارچێوه‌ى ئه‌م كۆنفرانسه‌دا پێشکه‌شکرابوون، بۆ ئه‌وه‌ی لێكۆڵه‌ر و توێژه‌ری زانستیی سوودیان لێ ببینن.

2 - چاپكردنى بابه‌ته‌كانی کۆنفرانسه‌که‌ له‌دووتوێى كتێبێكدا به‌ هه‌ردوو زمانی کوردی و ئینگلیزی.

3 - پته‌وكردنى په‌یوه‌ندى له‌گه‌ڵ ئه‌و توێژه‌ر و نوسه‌رانه‌ى كه‌ شاره‌زاى ئه‌م بوارانه‌ن، و سوودوه‌رگرتن له‌توانا و زانیارییان، به‌تایبه‌تى ئه‌وانه‌ى كه‌له‌ده‌ره‌وه‌ى وڵاته‌وه‌ئاماده‌بوون.

4 - هه‌وڵدان و پێشنیازكردن بۆ پته‌وكردنى په‌یوه‌ندى له‌گه‌ڵ ئه‌و میلله‌تانه‌دا كه‌له‌مێژوودا تووشى تراجیدیاى جینۆساید بوون، هه‌روه‌ها دروستکردنی ڕایه‌ڵه‌ی به‌رده‌وام له‌گه‌ڵ ده‌زگا ئه‌كادیمی و ناوه‌نده‌كانى توێژینه‌وه‌ی ئه‌و وڵاتانه‌، كه‌له‌م بواره‌دا كار ده‌كه‌ن.

5 - هه‌وڵدان بۆ دامه‌زراندنى كۆمه‌ڵه‌ى دۆستایه‌تى له‌گه‌ڵ ئه‌و  گه‌لانه‌دا، به‌تایبه‌تى له‌گه‌ڵ گه‌لی ئه‌رمه‌ندا، كه‌وه‌ک كورد له‌ناوچه‌که‌دا تووشى سیاسه‌تى قڕكردن بوونه‌ته‌وه‌.

6 - په‌نابردنه ‌به‌ر دانپیانان به‌راستییه‌كاندا، وه‌ك سیاسه‌تێكى ژیرانه‌، بۆ ئاشته‌وایى نێوان گه‌لان. له‌سه‌ر ئاستى ناوخۆیش لێپرسینه‌وه‌له‌و جاش و موسته‌شار و كه‌سانه‌بكرێت كه‌له‌لایه‌ن دادگاوه‌داواكراون، به‌بێ گوێدانه‌لایه‌نی سیاسی و حیزبی، به‌و پێیه‌ی ئه‌مه‌پێش هه‌موو شتێک کارێکی قه‌زائییه‌و نابێت ده‌ستوه‌ردان له‌کاری دادگادا بکرێت.

7 - دامه‌زراندنى دادگایه‌ك له‌كوردستان به‌پێى یاسا نێوده‌وڵه‌تییه‌كان بۆ دادگاییكردنى هه‌موو ئه‌و كه‌س و لایه‌نانه‌ى ده‌ستیان له‌تاوانى دژ به‌مرۆڤایه‌تى(جینۆساید - جه‌نگ – دژبه‌مرۆڤایه‌تیی) دژى كورد و هه‌موو دانیشتوانى كوردستان هه‌یه و له‌دواڕۆژیشدا ده‌بێت‌.

8 - ده‌ركردنى یاسایه‌ك له‌په‌رله‌مانى كوردستان بۆ رووبه‌ڕووبونه‌وه‌ى هه‌ركه‌س و لایه‌نێك نكولى له‌و تاوانانه‌بكات، كه‌دژ به‌كورد ئه‌نجامدراون.

9 – پێویسته‌جینۆساید و ئه‌نفال بخرێنه‌پرۆگرامی خوێندنه‌وه‌، هه‌ر له‌قۆناغی سه‌ره‌تاییه‌وه‌تا زانکۆ.

10 – پێویسته‌ جینۆساید و ئه‌نفال بکرێن به‌ناونیشان و بابه‌تى ماسته‌رنامه‌و دكتۆرا، و ساڵانه‌بخرێنه پرۆگرامی خوێندنی باڵاوه‌‌.

11 - دامه‌زراندنى سه‌نته‌ری تایبه‌ت به‌لێكۆڵینه‌وه‌ و توێژینه‌وه‌ی زانستیی له‌سه‌ر جینۆساید و ئه‌نفال له‌زانكۆكانى كوردستاندا.

12 - دامه‌زراندنى مۆنۆمێنت و مۆزه‌خانه‌ى نیشتیمانیی و هه‌روه‌ها مۆزه‌خانه‌ی هونه‌ری جه‌نگ له‌پایته‌ختی هه‌رێم، هه‌روه‌ها له‌ هه‌موو پارێزگا و شاره‌گه‌وره‌کانی هه‌رێمی کوردستانیش لقیان هه‌بێت، تاوه‌کو‌ یادوه‌ریى و شوێنه‌‌وار و كه‌لوپه‌لى ئه‌نفالكراوان بپارێزرێت، ئه‌ویش به‌سه‌رپه‌رشتی که‌سانی پسپۆڕ و شاره‌زا.

13 -  كۆنفرانسى نێوده‌وڵه‌تیى جینۆساید و كۆمه‌ڵكوژیى گه‌لانى رۆژهه‌ڵاتى ناوه‌ڕاست به‌سه‌رپه‌رشتی سه‌نته‌ره‌کانی لێکۆڵینه‌وه‌و توێژینه‌وه‌ی زانستیی تایبه‌ت به‌جینۆساید و ئه‌نفال ساڵانه‌به‌رده‌وام بێت، بۆ ئه‌مه‌یش داوا له‌حكومه‌تى هه‌رێمى كوردستان ده‌كه‌ین بودجه‌ى تایبه‌تى بۆ ته‌رخان بكات.

14 – پێویست ده‌کات ده‌زگاکانی حکومه‌ت و په‌رله‌مان له‌و پرس و که‌یسانه‌دا، که‌په‌یوه‌ندییان به‌جینۆساید و ئه‌نفاله‌وه‌هه‌یه‌، هاوئاهه‌نگیی له‌گه‌ڵ ئه‌و سه‌نته‌رانه‌ی جینۆساید و ئه‌نفالدا بکه‌ن، که‌پێشنیاری دامه‌زراندنیان کراوه‌.

15 -  بایه‌خدانى ته‌واو به‌كێشه‌و گرفت و بارى ژیانی كوردانى فه‌یلى، چونكه‌تا ئێستا حكومه‌تى هه‌رێمى كوردستان به‌پێى پێویست ئاوڕێكى ئه‌وتۆى لێنه‌داونه‌ته‌وه‌. له‌زۆر ڕووى یاساییشه‌وه‌حكومه‌تى ناوه‌ند به‌پێى یاسا كۆنه‌كان مامه‌ڵه‌یان له‌ته‌ك ده‌كات و زۆر كار به‌زۆر ماده‌و بڕگه‌ی قه‌ده‌غه‌ى كۆنى ده‌كرێن و تا ئێستاش لانه‌براون و نه‌سڕاونه‌ته‌وه‌؛ له‌وانه‌ وه‌ک هاووڵاتی بیانی و ئێرانی ڕه‌فتاریان له‌گه‌ڵ ده‌کرێت.

16 – کارکردن بۆ پابه‌ندکردنی ده‌وڵه‌تی ئێراق به‌گێڕانه‌وه‌ی موڵکوماڵی کوردانی فه‌یلی و قه‌ره‌بووکردنه‌وه‌ی زیانه‌کانیان.

17 – کردنه‌وه‌ی مۆزه‌خانه‌ی تایبه‌ت به‌کوردانی فه‌یلی بۆ له‌بیرنه‌کردنی ئه‌و تاوانانه‌ی حکومه‌ته‌کانی پێشوو دژیان کردوون.

17 - پێویسته‌حکومه‌تی هه‌رێمی کوردستان پێگه‌و ستاتوسێکی تایبه‌ت بۆ کوردانی ئێزدی و کوردانی فه‌یلی دابنێت و بۆ ڕێگه‌گرتن له‌دابڕانیان له‌گه‌لی کورد، ده‌بێت ژماره‌یه‌کی به‌رچاویان بۆ هه‌ڵبژاردنه‌کانی په‌رله‌مانی کوردستان و ئێراق و هه‌روه‌ها پۆسته‌حکومییه‌کان دابنرێن و ته‌نیا نوێنه‌رایه‌تیه‌کی ڕووکه‌ش نه‌بێت.

18 -  كاركردن بۆ گه‌یاندنى كه‌یسى ئه‌و تاوانانه‌ى دژ به‌كورد ئه‌نجامدراون به‌دادگاى نێوده‌وڵه‌تى تاوان له‌لاهاى و جیاكردنه‌وه‌و پۆلێنكردنیان به‌پێى جۆرى تاوانه‌كانى دژ به‌مرۆڤایه‌تى، جینۆساید، تاوانى جه‌نگ و كۆمه‌ڵكوژیى. بۆ ئه‌م مه‌به‌سته‌ش سوود له‌ئه‌زموون و راوێژى پسپۆڕانى ده‌ره‌کیی وه‌ربگیرێت.

19 -  یاسایه‌ك له‌په‌رله‌مانى كوردستانه‌وه‌ده‌ربچێت ده‌رباره‌ى پابه‌ندبوونى حكومه‌تى هه‌رێمى كوردستان به‌پرنسیب و بنه‌ماكانى یاساى نێوده‌وڵه‌تیی ده‌رباره‌ى رێزگرتن له‌مافى مرۆڤ و مافى میلله‌تان و قه‌ده‌غه‌كردنى هه‌موو تاوانێكى نێوده‌وڵه‌تیى، جینۆساید و تاوانى جه‌نگ و تاوان له‌دژى مرۆڤایه‌تى و رێزگرتن و پاراستنى ئاشتى و ئاسایشى نێوده‌وڵه‌تى.

20 -  خزمه‌تكردنى زیاترى خاوه‌ن قوربانییه‌كان به‌نووسینه‌وه‌ى یاسایه‌كى تازه‌ى ماف و ئیمتیاز بۆیان به‌ئاماده‌بوونى نوێنه‌ری خۆیان، پسپۆڕان و رێكخراوه‌ په‌یوه‌ندییداره‌كان، چونكه‌ئه‌و یاسایه‌ى ئێستا له‌وه‌زاره‌تى كاروبارى شه‌هیدان و ئه‌نفالكراوه‌كان كارى پێده‌كرێت، دوای سێ جار هه‌مواركردنه‌وه‌ هێشتا نه‌بووه‌ته‌جێى ره‌زامه‌ندى که‌سوکاریان و چاره‌سه‌ركردنى به‌ربه‌سته‌كانى به‌رده‌م ژیانیان.

21 -  پاراستنى ئه‌و(10) كه‌سه‌ى كه‌له‌گۆڕه به‌كۆمه‌‌ڵه‌كان ڕزگاریان بووه‌، وه‌ك شایه‌تحاڵى ئه‌نجامدانى تاوانه‌كان، هه‌روه‌ها پێدانى پێگه‌و ستاتوسى تایبه‌ت پێیان.

22 -  په‌له‌بكرێت له‌چاره‌سه‌ركردنى قوربانیانى توندوتیژیى سێكسى به‌ده‌ستی داعش له‌رووى جه‌سته‌یى و ده‌رونییه‌وه، به‌ڕاوێژكردن به‌ئه‌نجومه‌نى ڕووحانى كوردانى ئێزیدى و به‌سوود وه‌رگرتن له‌داموده‌زگا په‌یوه‌ندیداره‌كانی UN.

23 -  به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌ى ئه‌و ده‌نگانه‌ى سوكایه‌تى و بێرێزى به‌رامبه‌ر ژنانى ئێزیدى قوربانیانى ده‌ستى داعش ده‌که‌ن. ئه‌مه‌ش به‌یاسا ڕێکبخرێت.